Międzynarodowe Prawo Drogi Morskiej
Hierarchia uprzywilejowania statków
Klasę hierarchii statku poznajemy po noszonych przez niego znakach dziennych lub światłach [noc]. Należy tu wspomnieć, że nocą każdy statek w drodze musi posiadać następujące światła:
Światło zielone widoczne jest tylko z prawej burty, światło czerwone z lewej, natomiast od strony rufy widoczne jest białe światło rufowe. Dodatkowo statki o napędzie mechanicznym muszą nosić białe światło masztowe widoczne w tym samym sektorze co oba światła burtowe (czyli w zakresie 225 stopni) Poniżej zamieszczono hierarchię uprzywilejowania statków. W większości przypadków światła dodatkowe [oprócz tych trzech wspomnianych wyżej] są widoczne dookoła widnokręgu.
| statek nie odpowiadający za swoje ruchy to taki statek, który na skutek wyjątkowych okoliczności nie jest w stanie panować nad swoimi ruchami i nie jest w stanie ustąpić z drogi innym statkom. |
 |
 |
| statek o ograniczonej zdolności manewrowej nie jest pozbawiony w pełni zdolności manewrowej. Możliwość ustąpienia z drogi przez ten statek ograniczona jest ze względu na wykonywane przez niego czynności. |
 |
 |
| statek ograniczony swym zanurzeniem to statek o napędzie mechanicznym, który ze względu na swoje zanurzenie i dostępne głębokości wody w miejscu, w którym się znajduje jest poważnie ograniczony w możliwości odchylenia się od kursu. |
 |
 |
| statek zajęty połowem |  |
 |
| statek żaglowy Za statek żaglowy uważany jest tylko statek idący wyłącznie pod żaglami (nawet jeżeli jest wyposażony w silnik). Statek idący pod żaglami i korzystający z napędu mechanicznego uważany jest za statek o napędzie mechanicznym. |
brak specjalnego oznaczenia |
 |
| statek o napędzie mechanicznym
Statek o napędzie mechanicznym w drodze o długości do 50 m oprócz podstawowych świateł burtowych i światła rufowego będzie nosił dodatkowo jedno światło białe widoczne w sektorze świateł burtowych. Statki o długości powyżej 50 m będą nosiły dwa takie światła co pozwala nam na ustalenie stanu zbieżności tych świateł względem siebie, a przez to także na ocenę czy statek idzie kursem kolizyjnym. Jeżeli dwa światła statku występują jedno pod drugim oznacza to że statek idzie kursem prosto na nas. Jeżeli rozkładają się jedno obok drugiego w oddaleniu od siebie oznacza to że kierunek ruchu statku nie jest zbieżny z naszym kursem. Występują oczywiście stany pośrednie. |
brak specjalnego oznaczenia |
 |
Statek o napędzie mechanicznym zasługuje na szczególną uwagę ze względu na częstość występowania, znaczne różnice w gabarycie względem jachtu morskiego i ze względu na znaczne różnice prędkości. Pamiętajmy o tym że ustalony kierunek poruszania się statku może się zmienić. W ocenie ryzyka bardziej istotna od kierunku jest jego prędkość. W przypadku nagłej zmiany kierunku statku to właśnie jego prędkość będzie stanowiła o czasie na odpowiednią reakcję w celu uniknięcia potencjalnej kolizji.
Statki są gorzej widoczne na tle świateł portu czy miasta. Ruch statku możemy dostrzec wówczas, gdy jego światła przemieszczają się na tle innych, stałych nieporuszających się świateł na lądzie. Zaskakująca i niebezpieczna może być sytuacja w której statek będzie się poruszał kursem zbieżnym prosto na nas. Wówczas jego światła nie będą się przemieszczały względem stałych lądowych świateł. Oświetlenie statku może być też mniej widoczne od oślepiających świateł w jego tle. Na szczęście dla nas statki na akwenach wzmożonego ruchu, w obrębie portów, w sąsiedztwie portowych aglomeracji poruszają się ściśle wyznaczonymi torami wodnymi. Dlatego przy przejściu toru wodnego, zwłaszcza podejściowego do portu, powinniśmy zachować szczególną ostrożność mając na uwadze opisane powyżej zjawisko.
Specjalne przypadki:
|
 |
| statek stojący na kotwicy: w dzień: kula w nocy: białe światło widoczne dookoła widnokręgu oraz białe światło widoczne dookoła widnokręgu na rufie (poniżej światła dziobowego) |
statek pod żaglami jednocześnie napędzany silnikiem (traktowany jest jak statek o napędzie mechanicznym) za dnia nosi trójkąt. |
Prawo drogi jachtów gdy oba jachty idą na siebie kursem zbieżnym
- jacht idący prawym halsem ma pierwszeństwo przed jachtem który idzie halsem lewym
- jacht zawietrzny ma pierwszeństwo przed jachtem po jego nawietrznej stronie
- jacht wyprzedzany nie ustępuje z drogi jachtowi który go wyprzedza. Jest natomiast zobowiązany do utrzymania swojego kursu.
Komentarz do wyżej wymienionych prawideł
Ustalenie pierwszeństwa halsu prawego przed lewym jest kwestią umowną. Oddanie pierwszeństwa jachtowi będącemu po naszej stronie zawietrznej ma już praktyczne uzasadnienie. Zwłaszcza w sytuacjach, gdy przestrzeń manewrowa dla obu jachtów poruszających się pod żaglami jest mocno ograniczona. Nawietrzność względem drugiego jachtu to potencjał. Możliwość stanięcia w dryf, w łopocie żagli, wykonania dowolnego zwrotu. Jacht będący po zawietrznej może być tych możliwości pozbawiony lub mogą być one mocno ograniczone z uwagi na brak miejsca do manewrów po jego zawietrznej stronie. Ustępując mu pierwszeństwa dzielimy się z nim nawietrznością i zarazem miejscem do wykonywania dalszych manewrów.
Przestrzeń ograniczona w której zasada pierwszeństwa dla zawietrznego jachtu znajduje praktyczne uzasadnienie to może być zaułek portu, bliskie sąsiedztwo pomostu, falochronu, lub obecność innych jachtów manewrujących w bliskiej odległości. Przypadek ten opisywany jest często w podręcznikach jako obowiązek ustępowania jachtowi który idzie ostrzej do wiatru. Przy przecinających się nawzajem kursach kolizyjnych jacht zawietrzny zawsze będzie szedł ostrzej do wiatru od jachtu będącego po stronie nawietrznej. Z uwagi jednak na szczególną i dorozumianą intencję przyświecającą temu przepisowi, opisywanie jachtów jako idących ostrzej czy też pełniej w stosunku do wiatru jest raczej kwestią wtórną wobec ich nawietrzności, zawietrzności względem siebie nawzajem.
Pierwszeństwo jachtu wyprzedzanego względem tego który wyprzedza wydaje się oczywiste i nie podlega kwestii. Uważajmy jednak, gdy jesteśmy wyprzedzani aby swoimi manewrami nie utrudnić lub nie zdezorientować jachtu, statku o napędzie mechanicznym który nas wyprzedza. W myśl przepisów jesteśmy zobowiązani utrzymywać niezmienny kurs do czasu gdy jednostka wyprzedzająca swój manewr wyprzedzania zakończy.
Jeżeli natomiast to my zabieramy się za wyprzedzanie pamiętajmy o dobrym obyczaju wyprzedzania po stronie zawietrznej, tak aby nie zabierać powierzchnią swojego ożaglowania wiatru jachtowi wyprzedzanemu. Nie dobrze jest wyprzedzać od nawietrznej doprowadzając czyjeś żagle do łopotu.
Niezrozumienie we wzajemnych manewrach, wręcz konsternację może przynieść sytuacja, w której różnice prędkości obu jachtów są na tyle niewielkie że wyprzedzenie po zawietrznej może okazać się procesem długotrwałym, czy wręcz niemożliwym ze względu na zawirowania świeżego wiatru pochodzące od jachtu wyprzedzanego. W wypadku niewielkich różnic prędkości pomiędzy jachtami powinno się w ogóle zrezygnować z wyprzedzania w bliskiej odległości. Sytuacja opisana powyżej może bowiem doprowadzić do zdryfowania jachtu nawietrznego na zawietrzny, a nawet splątania się jachtów masztami. Wówczas dobre intencje i wzajemne uprzejmości mogą zostać wystawione na ciężką próbę. Wyprzedzajmy szerokim łukiem.
Na regatach z definicji jesteśmy dla siebie 'niemili', a za wzajemne, często celowe podbieranie sobie wiatru nie żywimy urazy po zakończeniu regat na lądzie.