Ratownictwo i sygnalizacja

Ogólne zasady bezpiecznego żeglowania

Bezpieczne żeglowanie na każdym akwenie wymaga przestrzegania podstawowych, a zarazem uniwersalnych zasad bezpieczeństwa:

1. ostrożnie poruszać się na jachcie,
2. przy pracy i poruszaniu się po pokładzie jachtu stosować się do zasady „jedna ręka dla jachtu, druga dla siebie",
3. bez potrzeby nie stawać na pokładzie jachtu,
4. poruszać się po pokładzie po burcie nawietrznej,
5. powtarzać otrzymane komendy żeglarskie,
6. nakładać pasy ratunkowe osobom nie umiejącym pływać; w szczególności odnosi się to do dzieci,
7. stale prowadzić obserwację akwenu i warunków atmosferycznych,
8. ostrożnie manewrować, wybierając tam gdzie jest to możliwe rozwiązania prostsze i skuteczniejsze,
9. podczas manewrowania zawsze mieć uprzednio obmyślony manewr zapasowy,
10. prowadzić jacht w sposób opanowany i spokojny, bez brawury, dostosowując powierzchnię ożaglowania do siły wiatru,
11. przechowywać środki ratunkowe w miejscach ogólnie dostępnych, tak aby możliwe było ich natychmiastowe użycie,
12. niezwłocznie usuwać zauważoną usterkę lub powstałą awarię,
13. stale utrzymywać porządek zarówno pod pokładem, jak i na nim,
14. używać obuwia na gumowej podeszwie z głębokimi rowkami,
15. zabezpieczać luźne przedmioty wewnątrz jachtu,
16. przewidując pływanie nocne lub ciężkie warunki pogodowe rozpiąć na pokładzie tzw. lajflinę i zobowiązać pozostałych członków załogi do jej używania,
17. używać w nocy oraz w ciężkich warunkach pogodowych pasów bezpieczeństwa,
18. przed rozpoczęciem rejsu zapoznać członków załogi ze środkami ratunkowymi i przećwiczyć ich używanie.

Środki asekuracyjne

Wśród wielu zagrożeń, na jakie napotyka żeglarz płynąc na jachcie, największym niebezpieczeństwem jest możliwość wypadnięcia za burtę. Nawet najlepiej opanowana umiejętność pływania nie chroni przed utonięciem. Możliwe jest wprawdzie wyłowienie „tonącego", jednakże przy niesprzyjających warunkach może to być bardzo trudne, a niekiedy zupełnie niemożliwe.
Z tego względu każdy jacht wyposażony jest w komplet środków asekuracyjnych, zabezpieczających przed wypadnięciem za burtę. Pas lub linkę asekuracyjną stosujemy bez względu na warunki pogodowe przy pracy na maszcie oraz podczas pracy na pokładzie w nocy, w dzień - w zasadzie od 4°B wzwyż.

Środki ratunkowe

Pas ratunkowy W czasie trwania rejsu każdemu członkowi załogi zostaje przydzielony pas ratunkowy, który powinien znajdować się w jego koi, tak aby w razie potrzeby można było go użyć. Pas ratunkowy przeznaczony dla członka załogi jachtu morskiego powinien być skonstruowany w sposób umożliwiający utrzymanie człowieka na powierzchni twarzą do góry, z kołnierzem unoszącym głowę nad powierzchnią wody, dodatkowo pas krokowy uniemożliwiający wysunięcie się z pasa. Pas powinien być w kolorze jaskrawym dobrze widocznym w wodzie. Powinien być wyposażony w środki sygnałowe umieszczone w specjalnych kieszeniach takie jak:

• gwizdek sygnałowy (przymocowany do pasa na cienkiej lince) emitujący sygnał akustyczny o natężeniu nie niższym niż 110 dB,
• lampka elektryczna zainstalowana w górnej części pasa i zasilana z baterii elektrycznej uaktywnionej w chwili gdy zostanie usunięty korek z jej korpusu, a woda morska przedostanie się do ogniwa (czas świecenia nie krótszy niż 10 godzin),
• torebka z tzw. proszkiem „na rekiny" czyli barwnikiem anilinowym, który po wysypaniu barwi wodę na kolor pomarańczowy w celu wskazania miejsca, gdzie należy szukać ratowanego. (opcjonalnie)

Pas ratunkowy powinien być obowiązkowo zakładany przy złej pogodzie. Chodzenie w nim przez cały czas trwania rejsu jest z wielu względów niemożliwe.

Pas ratunkowy bez pasa krokowego nie jest niczym innym jak kamizelką asekuracyjną.

Koło ratunkowe używane jest w zasadzie tylko podczas alarmu „człowiek za burtą". Kolor koła ratunkowego, analogicznie jak pasa, jest jaskrawo-pomarańczowy, a wiec zapewniający jego dobrą widzialność. Na kole umieszczony jest napis podający nazwę jednostki i port macierzysty. Dookoła obwodu koła znajdują się uchwyty linowe. Na każdej burcie powinno znajdować się jedno koło, umieszczone w specjalnym uchwycie zapewniającym łatwe i szybkie zrzucenie go na wodę. Koło nie może być w jakikolwiek sposób przytwierdzone na stałe, co utrudniałoby jego natychmiastowe użycie. Koła ratunkowe znajdujące się na jachcie powinny różnić się wyposażeniem. Jedno z nich musi być zaopatrzone w nie tonącą linkę o długości 30 m. Natomiast przy drugim powinna być przymocowana samoczynnie zapalająca się pławka świetlna (zdolna palić się nie krócej niż 45 minut).

Rzutka/linka:

Pławka świtetlna:

 

Rzucając koło ratunkowe osobom znajdującym się w wodzie należy:

• Jako pierwsze, rzucić koło z pławka świetlną, zawsze w kierunku na wiatr od człowieka. Ponieważ koło pozostanie całkowicie na powierzchni wody będzie dryfować szybciej niż człowiek częściowo zanurzony w wodzie.
• W wypadku gdy manewr „człowiek za burtą" został wykonany niezbyt precyzyjnie i jacht ma mały ruch do przodu, a załogant będący w wodzie znajduje się w zasięgu rzutu kołem, wtedy możemy użyć koła z linką. W momencie gdy człowiek uchwyci koło, można doholować go do burty i wyjąć na pokład. Jeżeli jest to możliwe, koło należy rzucić poza ratowanego i podać je człowiekowi przez podciągnięcie linki. Rzucanie koła z linką, gdy jacht porusza się szybko do przodu, przeważnie jest bezcelowe. Należy pamiętać, że linka bardzo często się plącze i może zatrzymać koło już w momencie rzutu. Jeśli nawet uda się koło rzucić sprawnie, to zanim człowiek do niego dopłynie, koło właśnie dzięki lince zostanie pociągnięte i ucieknie tonącemu razem z jachtem.

Tyka ratunkowa umieszczona w pławce jest zbudowana z materiału zapewniającego pływalność oraz obciążona tak, aby przyjmowała położenie pionowe; wyposażona w chorągiewkę oraz światło jest dobrze widoczna z dużej odległości zarówno w dzień jak i w nocy. Konstrukcja tyki zapewnia jej stosunkowo mały dryf, niewiele różniący się od dryfu człowieka zanurzonego w wodzie. Jachty noszą tykę na achtersztagu, koszu rufowym lub w specjalnych otworach w pawęży. Istotną sprawą jest możliwość łatwego wyrzucenia tyki za rufę tuż powypadnięciu człowieka za burtę.

Tratwa ratunkowa korzysta się z niej na ogół w momencie największego zagrożenia życia. Wydarzeniom takim z reguły towarzyszy element paniki bardzo utrudniający przeprowadzenie akcji.

Typowej wielkości tratwy stosowane na jachtach pozwalają na umieszczenie w nich 4, 6, 10 lub 12 osób.
Tratwa pneumatyczna jest wykonana z tkaniny gazoszczelnej, gwarantującej utrzymanie się na wodzie przez nie mniej niż 30 dni, przy każdej pogodzie. Kadłub tratwy podzielony jest na parzystą liczbę komór wypornościowych, z których połowa całkowicie zapewnia utrzymanie na wodzie w pełni obciążonej tratwy. Uruchomienie zaworu butli napełniającej tratwę gazem następuje przez pociągnięcie za linkę. Wytrzymałość linki jest tak przewidziana, aby w wypadku nawet bardzo gwałtownego tonięcia jednostki, najpierw nastąpiło nadmuchanie tratwy, a dopiero potem jej zerwanie. Masa tratwy w zależności od wielkości wynosi 20-100 kg, co umożliwia zrzucenie jej na wodę przez dwie osoby.

Ratunkowa tratwa pneumatyczna
1 - kadłub, 2 - luk nośny, 3 - powłoka namiotu, 4 - zawór dopełniający, 5 - stabilizator,
6 - drabinka wejściowa, 7 - pokrywa wejściowa, 8 - zaczepy holownicze, 9 - dryfkotwa,
10 - butla do napełniania tratwy, 11 - linka ratunkowa, 12 - światło zewnętrzne,
13 - światło wewnętrzne

Zgodnie z wymaganiami Konwencji SOLAS - 74/83 tratwa ratunkowa powinna być wyposażona w:

• krążek ratunkowy koloru pomarańczowego przymocowany do nie tonącej linki ratunkowej o długości 30 m,
• nóż i czerpak,
• 2 gąbki do osuszania wnętrza z wody,
• 2 kotwice pływające (1 przymocowana na lince do tratwy oraz 1 zapasowa),
• 2 pływające wiosła łopatkowe,
• zestaw do naprawy przebić komór pływalnościowych (nożyczki, igła, nici, płytki zaciskowe, tkanina gumowana na łatki, klej itp.),
• ręczną pompkę lub mieszek do uzupełniania powietrza w komorach wypornościowych,
• 3 otwieracze do puszek konserwowych,
• miarkę do picia wody z materiału odpornego na korozję,
• apteczkę w puszce wodoszczelnej wraz z instrukcją korzystania z leków,
• latarkę elektryczną, wodoszczelną, do sygnalizacji alfabetem Morse'a (wraz z zapasowym kompletem baterii i zapasową żarówką w puszce wodoszczelnej),
• lusterko do sygnalizacji dziennej,
• gwizdek sygnalizacyjny lub inny środek sygnalizacji dźwiękowej,
• 2 pławki dymne (pomarańczowe),
• 4 rakiety spadochronowe mogące wytwarzać jaskrawe światło czerwone na dużej wysokości,
• 6 pochodni ręcznych pomarańczowych,
• zestaw do łowienia ryb (wędka i haczyk),
• żywność w wodoszczelnych opakowaniach 2 425 Kcal na osobę,
• wodoszczelne zbiorniki zawierające łącznie 1,5 l wody na osobę (z czego 0,5 l na osobę może być zastąpione odpowiednim aparatem do odsalania wody morskiej),
• 6 tabletek przeciw chorobie morskiej dla każdej osoby na tratwie,
• instrukcję zachowania się na tratwie,
• tablicę sygnałów ratunkowych,
• instrukcję obsługi tratwy,
• środki ochrony cieplnej dla 10% obsady lub 2 sztuki.

Miejsce zamocowania powinno zapewnić możliwość łatwego i szybkiego wodowania tratwy z obu burt jednostki. Tratwy używane na jachtach opakowane są w sztywne cylindryczne pojemniki lub w pokrowce z wodoszczelnego brezentu odpornego na gnicie. Sztywne pojemniki mają specjalne podstawy
z blachy lub tworzywa sztucznego przymocowane do pokładu oraz uchwyty zakończone przeważnie zwalniakiem hydrostatycznym. Konstrukcja zwalniaka umożliwia samoczynne wypłynięcie tratwy na powierzchnię wody. Tratwy w pokrowcach brezentowych mocowane są bezpośrednio do pokładu, przy pomocy specjalnych uchwytów wszytych w pokrowiec. Ustawiając tratwę trzeba pamiętać, aby miejsce zasznurowania pokrowca było zwrócone ku górze.

Wodowanie tratwy powinno być przeprowadzone w bardzo krótkim czasie. Jeżeli jest to możliwe, tratwę należy wyrzucać na wodę z burty zawietrznej. Przy zrzucaniu tratwy kolejność postępowania jest następująca:

1. 1. uwolnienie tratwy od linek mocujących ją do podstawy poprzez naciśnięcie specjalnego przycisku na korpusie zwalniaka hydrostatycznego lub odcięcie nożem miękkich lin mocujących (nóż powinien być przy tratwie),
   2. sprawdzenie czy linka operacyjna tratwy przymocowana jest do stałego punktu na jednostce,
   3. wyciągnięcie około 5 m linki operacyjnej,
   4. wyrzucenie tratwy na wodę wraz z pojemnikiem,
   5. po zwodowaniu tratwy luz linki operacyjnej powinien być szybko wybrany, a w momencie jej naprężenia się - należy ją energicznie pociągnąć. Spowoduje to uruchomienie zaworu otwierającego dopływ gazu,
   6. napełnienie tratwy trwa około 1 minuty. O całkowitym jej napełnieniu świadczy głośne syczenie gazu, którego nadmiar wydobywa się przez zawory bezpieczeństwa,
   7. przycumować tratwę do jachtu (linka operacyjna nie jest cumą i łatwo może się zerwać!),
   8. gdy tratwa przyjmie położenie do góry dnem, część przy której przymocowana jest butla gazowa, oznaczona napisem „tu nadaj właściwą pozycję tratwie", zanurzy się głębiej w wodzie. W tym wypadku członek załogi ubrany w pas ratunkowy i opasany liną asekuracyjną luzowaną z pokładu jednostki podpływa do tratwy i manewruje nią tak, aby obrócić tratwę stroną przeciwległą do tej, po której umieszczona jest butla, pod wiatr. Chwytając taśmę denną staje się nogami na butlę i ciągnie taśmę na siebie. Jeżeli tratwa ustawiona jest właściwie do kierunku wiatru, to wiatr pomaga w jej postawieniu. W momencie kiedy tratwa przejdzie położenie pionowe, trzeba wskoczyć nogami do wody, aby nie zostać przykrytym dnem. Jeżeli mimo to załogant ubrany w pas ratunkowy znajdzie się pod tratwą, z łatwością wypłynie spod niej.
   9. do obowiązków pierwszej osoby, która dostanie się do tratwy należy:
      - wnętrze tratwy niezwłocznie przewietrzyć, ponieważ po rozwinięciu tratwy wydobywa się przez zawory bezpieczeństwa nadmiar gazu (dwutlenek węgla),
      - przygotować nóż w celu odcięcia w odpowiednim momencie cumy. Może to nastąpić na wyraźne polecenie prowadzącego akcję ratowniczą lub kierownika tratwy. Jednakże niezbyt wcześnie, gdyż ewentualne dogonienie przez płynących znoszonej wiatrem tratwy jest niemożliwe.

Opuszczenie jachtu przez członków załogi może nastąpić tylko na wyraźne polecenie kapitana lub osoby kierującej akcją ratowniczą. Decyzja musi być podjęta rozważnie, po dokładnym przeanalizowaniu istniejącej sytuacji, i zależy głównie od zdolności utrzymania się na wodzie tonącego kadłuba.

Pozostając na tratwie rozbitkowie muszą starać się nawiązać kontakt z jednostkami mogącymi im przyjść z pomocą. W tym celu należy wykorzystać wszystkie dostępne sposoby zwrócenia na siebie uwagi. Bez ograniczeń powinny być stosowane sposoby improwizowane. Należy natomiast oszczędzać sygnalizacyjne środki pirotechniczne. Są one wprawdzie najskuteczniejsze, jednakże ich ilość jest ograniczona. Rozsądnie jest stosować je dopiero wówczas gdy upewnimy się, że istnieje szansa na ich dostrzeżenie.
Warto pamiętać, że rakieta:

• czerwona - oznacza wezwanie pomocy lub zaprzeczenie,
• zielona - potwierdzenie,
• biała - bezpieczny kierunek, zwrócenie uwagi lub oświetlenia akwenu.

Pomoc SAR (Poszukiwania i Ratowania)

Jednostki znajdujące się w niebezpieczeństwie mogą oczekiwać pomocy zarówno od strony lądu (stacje brzegowe), z morza (statki), jak i z powietrza (śmigłowce i samoloty).

Śmigłowiec użyty w akcji ratowniczej może spełniać różnorodne funkcje. Może dostarczyć będącym w niebezpieczeństwie ekwipunek, ale również może dokonać ewakuacji załogi.

W czasie akcji ratowniczej należy pamiętać o tym, że:

• śmigłowiec podchodzi do jednostki pod wiatr od strony rufy,
• jeżeli nie można uruchomić silnika, należy ustawić jacht na dryfkotwie zamocowanej na dziobie,
• istnieje możliwość wywrócenia tratwy przez strumień powietrza wytwarzany przez śmigłowiec, dlatego też wszystkie osoby na tratwie pozostają na jej środku do chwili, gdy mogą być ewakuowane,
• osoby ewakuowane nie mogą zabierać ze sobą żadnego bagażu,
• śmigłowiec zatrzymuje się nad przygotowanym miejscem i na lince wyciągarki opuszcza na pokład ekwipunek lub ewakuuje ludzi,
• śmigłowiec może opuścić na pokład ratownika, wtedy należy zastosować się do jego poleceń,
• do linki wyciągarki może być zamocowane specjalne urządzenie ratownicze takie jak: pętla, kosz, siatka, fotel (krzesełko), nosze,
• nie należy chwytać urządzenia podnoszącego przed zetknięciem się z pokładem lub wodą. Ma to na celu uniknięcie ewentualnego wstrząsu spowodowanego elektrycznością statyczną.

O ile to możliwe zalecane jest utrzymywanie bezpośredniej łączności między jednostką w niebezpieczeństwie a śmigłowcem.

Przy ewakuacji stosuje się następujące sygnały:

• nie podnosić - ramiona rozłożone poziomo, palce zaciśnięte, kciuki skierowane w dół,
• podnosić - ramiona wzniesione ponad położenie poziome, kciuki skierowane w górę.

Samolot oprócz poszukiwania może podobnie jak śmigłowiec dostarczyć elementy wyposażenia i w tym celu głównie bywa wykorzystywany. Niemożliwe jest natomiast udzielenie pomocy przez załogę samolotu. Wyjątkiem są hydroplany, jednakże wodowanie hydroplanu jest dość trudne i uzależnione od siły wiatru i stanu morza.
Jeżeli nie można nawiązać łączności bezpośredniej z samolotem, może być ona utrzymywana za pomocą stacji radiowej. Można też starać się stosować sygnały optyczne jak dla komunikacji ze śmigłowcem.
Gdy samolot co 5 minut zapala zielone światło lub zrzuca zieloną rakietę spadochronową, oznacza to, że oczekuje sygnałów od rozbitków w celu ustalenia ich pozycji. Trzy białe rakiety lub sygnały świetlne jak też pomarańczowy dym są potwierdzeniem odebrania sygnałów wzywania pomocy.

Holowanie jachtu po awarii

Gdy jacht stracił zdolność manewrowania, zachodzi konieczność wezwania pomocy. Zazwyczaj przyjęcie przez jacht potrzebujący pomocy liny holowniczej jest operacją dość skomplikowaną. Przy silnym wietrze powyżej 6°B wymaga dużej uwagi i ostrożności. Zbliżenie się dużego statku do jednostki żaglowej na znacznym rozkołysie stanowi zawsze potencjalne niebezpieczeństwo, ponieważ rzucenie przez fale kadłuba jachtu o burtę dużej jednostki może spowodować bardzo groźne uszkodzenia, a nawet zatonięcie małego jachtu.
Linę holowniczą przymocowujemy do kadłuba masztu windy kotwicznej lub polera pokładowego. Linę tę prowadzimy przez kluzę burtową, rolkę łańcuchową itp. Po uzgodnieniu ze statkiem ratującym, jako początek liny holowniczej możemy też zastosować łańcuch kotwiczny obłożony na windzie.

Przed rozpoczęciem żeglugi należy:

• w miarę możliwości sprawdzić czy długość holu jest tak dobrana, aby jednostki równomiernie podnosiły się i opadały na falach,
• o ile jest to możliwe obciążyć hol, np. kotwicą. Jest to szczególnie ważne przy wysokiej fali,
• w przypadku gdy jacht pozbawiony jest możliwości sterowania, próbować postawić małe żagle np. grota lub bezana, co w pewnym stopniu może również zmniejszyć przechyły jachtu.

Sygnały wzywania pomocy

Łączność radiotelefoniczna powinna być prowadzona według przyjętych schematów np.:

1) zawiadomienie o niebezpieczeństwie powinno zawierać:

• sygnał niebezpieczeństwa MAYDAY (3 razy),
• nazwę statku będącego w niebezpieczeństwie lub inny jego znak rozpoznawczy,
• pozycję statku,
• rodzaj niebezpieczeństwa i rodzaj oczekiwanej pomocy,
• inne istotne informacje, które mogłyby ułatwić ratunek.

2) wezwanie pomocy lekarskiej jest zazwyczaj poprzedzone sygnałem naglącym, który składa się z grupy PAN PAN (wymówionej 3 razy), a następnie - nazwę statku, pozycję, rozpoznanie i rodzaj oczekiwanej pomocy medycznej.

Sygnał wzywania pomocy ma pierwszeństwo przed innymi rodzajami łączności, z wyjątkiem łączności niebezpieczeństwa. W czasie łączności nadawanie radiotelefoniczne należy prowadzić wolno i wyraźnie. Słowa muszą być wypowiadane dokładnie i wyraźnie, w celu ułatwienia odbioru transkrypcji, a w miarę możliwości wskazane jest posługiwanie się tekstem otwartym.

Procedura MAYDAY do wydrukowania przed samodzielnym rejsem (publikacja Szkoły Żeglarstwa MORKA, polecamy serdecznie ich książki :))

Sygnałowe środki pirotechniczne

Petarda akustyczna morska Używana jest do wzywania pomocy. Ładunek petardy umieszczony jest w parafinowej obudowie tekturowej o wymiarach 55 x 155 mm. Ładunek ten składa się z masy pirotechnicznej oraz zapalnika uderzeniowego. Na obudowie petardy naklejona jest instrukcja, wskazująca kolejne czynności niezbędne dla osiągnięcia wybuchu. Główne z nich to: zdjęcie nakrywki, uruchomienie zapalnika (pociągnięcie gałki aż do wyrwania sznurka), natychmiastowe wyrzucenie petardy do wody. Detonacja nastąpi w czasie 6-10 sekund od momentu uruchomienia zapalnika. Masa petardy 0,25 kg, zasięg słyszalności minimum 5 Mm. (Ten rodzaj petardy zaczyna obecnie wychodzić z użycia).

Rakieta spadochronowa czerwona używa się jej do wzywania pomocy. Jest ona przystosowana do odstrzelenia ręcznego bez użycia dodatkowych urządzeń. Korpus rakiety stanowiący jednocześnie jej wyrzutnię wykonany jest z tworzywa sztucznego. Rakieta znajduje się w metalowym opakowaniu umieszczonym w woreczku foliowym. Zarówno na metalowej tulejce jak i na korpusie rakiety umieszczona jest instrukcja jej użycia.

Kolejność czynności, koniecznych do odpalenia rakiety, podana w instrukcji jest następująca:

• rurę trzymać w kierunku wystrzału,
• kaptur odkręcić w lewą stronę,
• sznur przy pomocy kapy oderwać,
• zapłon następuje natychmiast,
• gdy zapłon nie następuje, sygnał należy wyrzucić za burtę.

Pochodnia morska/flara jest stosowana w zależności od koloru płomienia w różnym celu:

• wzywania pomocy - czerwony,
• zwrócenia na siebie uwagi, bądź oświetlenia - biały.

Korpus pochodni zawiera zapalnik uderzeniowy oraz masę zapalającą i zasadniczą. W celu umożliwienia szybkiej identyfikacji pochodni na korpusie w pobliżu nakrętki umieszczona jest opaska o barwie światła pochodni. Na pochodni naklejona jest instrukcja podająca kolejne czynności niezbędne do osiągnięcia efektu świetlnego. W tym celu należy:

• odkręcić nakrętkę bakielitową,
• uruchomić zapalnik przez pociągnięcie gałki, aż do wyrwania sznurka,
• skierować wyprostowaną rękę, w której trzymamy pochodnię na morze.

Pławka dymna przeznaczona jest do sygnalizowania w czasie wzywania pomocy i wskazywania miejsca podczas prowadzenia akcji ratowniczej w dzień. Cechy użytkowe pławki:

• wydziela dym o barwie pomarańczowej,
• czas dymienia nie krótszy niż 3 minuty,
• czas rozpalania nie dłuższy niż 10 sekund,
• widzialność dymu w dzień przy dobrej pogodzie nie mniejsza niż 3 Mm.

Pływalność i stateczność pławki zapewniona jest przez jej konstrukcję. Po zdjęciu nakrętki i uruchomieniu zapalnika należy pławkę wyrzucić do wody.

Pławka świetlna przeznaczona jest do wskazywania miejsca koła ratunkowego na wodzie w czasie prowadzenia akcji ratowniczej. Jest przymocowana do koła ratunkowego linką o określonej długości. W użyciu znajdują się różne typy pławek, różniące się konstrukcją oraz intensywnością światła.

Naboje sygnałowe (rakiety) odstrzeliwane są z pistoletu sygnałowego. Pakuje się je w pudełka lub puszki po 5 i 10 sztuk. Na opakowaniu podana jest: nazwa (znak, numer) producenta, data produkcji, okres ważności oraz znaki kontroli jakości.
Rakieta jednogwiezdna - w użyciu są rakiety w kolorze: białym, czerwonym oraz zielonym. Używane są do wzywania pomocy, przy akcjach ratowniczych, w celu zwrócenia na siebie uwagi, oświetlenia akwenu oraz jako sygnał regatowy. Stosowana jest też przez służby ochrony granic, celne lub morskie zgodnie z odpowiednimi przepisami.
Rakieta oświetlająca ze spadochronem (biała) stosowana jest do oświetlenia akwenu w czasie akcji poszukiwawczej, zwrócenia na siebie uwagi, oświetlenia statków oraz znaków nawigacyjnych w celu identyfikacji itp.
Każda rakieta od strony wylotu ma krążek rozpoznawczy, oznaczony kolorem zgodnym z barwą światła, zapalonej wypraski pirotechnicznej oraz dodatkowo wytłoczone garby umożliwiające jej rozpoznanie za pomocą dotyku.

Znaki rozpoznawcze (liczba wytłoczonych garbów) rakiet jednogwiezdnych są następujące:
a) czerwona - jeden garb,
b) zielona - dwa garby,
c) biała - trzy garby lub wytłoczony pierścień 10 mm. Po zapoznaniu się z powyższym opisem, określenie koloru rakiety w ciemnościach nie powinno przedstawiać żadnych trudności.

Pistolet sygnałowy (kaliber 26 mm) zwany też rakietnicą jest bronią ręczną, przeznaczoną do odstrzeliwania rakiet sygnałowych i oświetlających o różnej barwie ognia lub dymu. Jest prosty w obsłudze i konstrukcji, a przy starannej konserwacji także niezawodny.

Sygnały wzywania pomocy na morzu

„Międzynarodowe przepisy o zapobieganiu zderzeniom na morzu" określiły następujące obowiązujące sygnały wzywania pomocy na morzu:

1) wystrzał armatni lub inny sygnał detonacyjny dawany w odstępach 1 minuty,
2) nieprzerwany dźwięk dawany za pomocą dowolnego sygnalizacyjnego przyrządu mgłowego,
3) rakiety lub pociski wyrzucające czerwone gwiazdy, wystrzeliwane pojedynczo w krótkich odstępach czasu,
4) sygnał SOS (•••-•••) nadawany znakami Morse'a poprzez radiotelegraf lub inny sposób sygnalizacji,
5) nadawanie radiotelefonem słowa „Mayday",
6) wywieszanie flag N i C według „Międzynarodowego Kodu Sygnałowego",
7) wywieszenie kwadratowej flagi mającej nad lub pod nią kulę lub przedmiot podobny do kuli,
8) płomień na statku,
9) rakieta spadochronowa lub pochodnia ręczna paląca się czerwonym płomieniem,
10) sygnał dymny wydzielający dym o barwie pomarańczowej,
11) powolne i powtarzalne podnoszenie i opuszczanie obu wyprostowanych ramion w bok,
12) radiotelegraficzny sygnał alarmowy,
13) radiotelefoniczny sygnał alarmowy,
14) sygnały nadawane przez pławy radiowe wskazujące niebezpieczeństwo i pozycję.

Wymienione sygnały używane mogą być tylko w celu wzywania pomocy.