Locja morska

Locja zajmuje się dokładnym opisem danego akwenu oraz jego oznakowaniem nawigacyjnym ze względu na bezpieczeństwo żeglugi.

Mapy morskie

mapy elektroniczne

W dobie map elektronicznych, ploterów nawigacyjnych, map morskich wgranych na telefon, praktyka wykreślania kursów i namiarów na mapach papierowych pomału zanika. Nawigacja prowadzona przy pomocy urządzeń elektronicznych jest bardziej dokładna od form tradycyjnych, bardziej intuicyjna, wygodna. Jednak aby była bezbłędna wymaga od użytkownika wprawy i morskiego obycia zazwyczaj większego niż się na pozór wydaje.

Typowe 'elektroniczne psikusy' to  chwilowa utrata sygnału GPS i mniemanie nawigatora że ostatnia znana pozycja wyświetlana na ekranie plotera jest pozycją aktualną,  a także niedostatecznie częste odświeżanie obrazu mapy w opcji 'zum in' i niemożność zobaczenia istotnych dla bezpieczeństwa żeglugi szczegółów mapy na jej przybliżeniu.

Poleganie tylko i wyłącznie na mapie elektronicznej sprawdza się na akwenie otwartym, wolnym od niebezpieczeństw. Gdy obraz na mapie ulega 'zagęszczeniu' wskazanym jest wsparcie się także innymi pomocami nawigacyjnymi, takimi jak locje morskie, spisy świateł, czy morska mapa papierowa. Arkusz mapy papierowej może skutecznie zastąpić odwzorowanie obrazu mapy elektronicznej w formacie 'zum out', umożliwić orientację w przestrzeni i ułatwić poszukiwanie istotnych szczegółów na mapie elektronicznej. Brak dostatecznej wprawy przy pracy z 'zumem' stanowi częstą przyczynę poważnych błędów nawigacyjnych.

Podobnie jak ma to miejsce przy zakupie map papierowych, mapy elektroniczne pozyskujemy z wiarygodnych źródeł , mając na uwadze okresowe ich uaktualnianie. Jeżeli mapa elektroniczna nie wyświetla głębokości na podejściu do portu nie ryzykujmy wejścia w ten niezbadany obszar. Może to oznaczać że głębokości w tym miejscu są 'stale zmienne', a szczegółowy opis zjawiska odnajdziemy w publikacjach locji.

Reasumując. Nawigowanie na mapach elektronicznych wymaga wprawy, a ich odczyt w newralgicznych miejscach powinien być uzupełniony o inne źródła. W rejsie morskim telefon z aplikacją może w zupełności wystarczyć, ale może być też inaczej.

morskie mapy papierowe

Mapy są dla nawigatora najważniejszą pomocą nawigacyjną. Umiejętność czytania map oraz posługiwania się nimi jest podstawowym warunkiem zapewnienia jachtowi bezpieczeństwa nawigacyjnego.
Mapy stanowią wierne odtworzenie obrazu powierzchni Ziemi na płaszczyźnie. Przez wierne odtworzenie rozumiemy zachowanie wierności kątów, powierzchni i odległości.
W Polsce mapy morskie wydaje Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej w Gdyni dla obszaru Morza Bałtyckiego i części Morza Północnego. Katalog map polskich zawiera około 50 map. Największym wydawcą map nawigacyjnych jest Admiralicja Brytyjska, która publikuje ich około 5 000 dla mórz całego świata.

Obecnie na rynku dostępne są także arkusze map dedykowane dla potrzeb żeglarzy. Ich format umożliwia rozłożenie i korzystanie na ograniczonej przestrzeni jachtowego stołu nawigacyjnego. Zawierają także plany podejścia do pomniejszych portów odwiedzanych nie tylko przez większe statki, ale również przez żeglarzy. Godnym polecenia na rejs morski małym jachtem jest np. zestaw map Imray nautical charts.

Mapa morska musi być zawsze aktualna, każdy wydawca zobowiązany jest do publikacji zmian i poprawek w cotygodniowych publikacjach zwanych w Polsce „Wiadomościami Żeglarskimi" - ich angielski odpowiednik to „Admirality Notices to Marines". Dlatego przy zakupie mapy ważniejsze od samego produktu jest autoryzowane miejsce jej dystrybucji. Zakup z drugiej ręki, na aukcjach internetowych, jest wskazany jeżeli chcemy poćwiczyć pracę z mapą 'na sucho'. W rejs morski zaopatrujemy się w komplet map z wiarygodnego źródła, interesują nas tylko arkusze aktualne bądź uaktualnione.

Rodzaje map morskich

Ze względu na zastosowanie mapy morskie można podzielić na:

• mapy nawigacyjne,
• mapy informacyjne,
• arkusze zliczeniowe.

Ze względu na skalę i przeznaczenie mapy nawigacyjne dzieli się najczęściej na:

• mapy generalne (skala 1:1 000 000 do l 500 000). Mapy te obejmują najczęściej całe morza lub część oceanów. Służą do wyboru i wykreślania drogi oraz określania pozycji podczas nawigowania z dala od lądu,
• mapy brzegowe (skala 1:200 000 do 1:100 000) są używane przy zbliżaniu się do lądu i podczas żeglugi w jego pobliżu. Im trudniejszy nawigacyjnie jest akwen tym większa powinna być skala mapy,
  plany (skala 1:50 000 do 1:10 000) obejmują niewielkie obszary wodne, porty i tory wodne do nich prowadzące, zatoki, ujścia rzek itp.

Księgi „Locji"

„Locje" są to zbiory książek szczegółowo opisujących wybrzeża morskie i wody całego świata, wyłącznie z punktu widzenia potrzeb nawigatora. „Locje" należy przestudiować dokładnie wraz z mapą i innymi pomocami nawigacyjnymi przed rozpoczęciem rejsu. Wyboru odpowiednich tomów Locji na żądaną trasę rejsu dokonujemy za pomocą „Katalogu Admiralicji".
Na morzu trzeba używać tylko ostatniego, najnowszego wydania. Wydanie przestarzałe należy wycofać z użycia. Informacje o ukazaniu się nowego wydania każdej „Locji" ogłaszane są w „Wiadomościach Żeglarskich".

„Spis świateł i sygnałów mgłowych"

„Spis świateł" podobnie jak „Locja" jest podstawową pomocą nawigacyjną, wykorzystywaną zarówno przy opracowywaniu rejsu, jak też w czasie jego trwania. Jest on szczególnie potrzebny podczas żeglugi nocą, a zwłaszcza na trudniejszych odcinkach trasy.
Przed wyjściem z portu należy dokładnie zapoznać się z danymi dotyczącymi rodzaju stosowanych świateł w przewidywanym rejonie żeglugi oraz ich oznaczeniami zawartymi w aktualnym „Spisie świateł". Dobra znajomość „Spisu" umożliwia szybkie rozpoznanie sytuacji i ułatwia porównanie zaobserwowanych danych z informacjami podanymi w skrócie na mapach.
Przed przejęciem obowiązków, oficer powinien zapoznać się z sytuacją i ze światłami widocznymi w danej chwili oraz z tymi, które ukażą się w czasie jego wachty.
Do oficera należy nie tylko stwierdzenie, że dane światła się ukazały, ale także dokładna ich identyfikacja. Niezgodność informacji uzyskanych na podstawie mapy i „Spisu świateł" z danymi zaobserwowanymi na ogół świadczy o omyłce popełnionej przez nawigatora.

Zasięg nominalny jest to szczególny przypadek zasięgu świetlnego, który ma miejsce wówczas, gdy widzialność meteorologiczna wynosi ^dokładnie 10 Mm i oznacza odległość, z jakiej światło przy tej widoczności 'będzie widzialne. Zasięg nominalny podany jest w „Spisie świateł".

Znaki nawigacyjne

Stałe znaki nawigacyjne

Wszystkie znaki na stałe umieszczone na lądzie lub dnie morskim nazywamy stałymi znakami nawigacyjnymi. Wśród nich wyróżnia się latarnie morskie będące z reguły budowlami o charakterystycznym kształcie i znacznych rozmiarach oraz stawy - mniejsze o bardzo różnorodnej konstrukcji i kształcie (nie muszą posiadać świateł).

Latarnie morskie ustawiane są na wybrzeżach, wodach przybrzeżnych i wyspach w celu umożliwienia prowadzenia nawigacji w dzień jak też i w nocy. Charakterystyczna budowa latarni morskich ułatwia ich rozpoznanie, przez co na małych odległościach są one niezbędne dla ustalenia pozycji jachtu w ciągu dnia. Latarnie świecą różnymi światłami o tak dobranej charakterystyce, aby sąsiednie latarnie świeciły w sposób różny co do koloru czy też rodzaju światła. Ma to za zadanie umożliwienie szybkiej i łatwej identyfikacji danej latarni w nocy.

Stacje radiowe i radarowe. Do znaków nawigacyjnych wyszczególnionych na mapach należą także stacje radiowe (np. stacja radiowo-telegraficzna, radiolatarnia kierunkowa, radiostacja QTG) i radarowe (np. radiolokacyjna, odezwowa).

Stawy są to konstrukcje drewniane, żelazne lub żelazno-betonowe o charakterystycznej budowie, pomalowane na jaskrawe kolory, tak aby łatwo można było je rozpoznać wśród otoczenia (krajobrazu). Prócz specjalnie budowanych, jako stawy wykorzystywane są różne inne obiekty. Może to być kopiec kamieni wyraźnie widoczny na horyzoncie, duży przedmiot, np. beczka umieszczona na drągu, a nawet zwykły znak namalowany na stromej skale.

Tyki, pale, drągi, słupy, żerdzie są to najprostsze konstrukcyjnie znaki nawigacyjne wbite w dno, stosowane przede wszystkim na morskich wodach wewnętrznych.

Pływające znaki nawigacyjne

Zaliczane są do nich znaki pływające po powierzchni morza. Do najważniejszych należą latarniowce i pławy.
Latarniowiec to statek zakotwiczony na martwych kotwicach w punkcie dokładnie określonym współrzędnymi geograficznymi. Od innych statków różni się sylwetką, charakterystycznym znakiem szczytowym oraz kolorem kadłuba z wypisaną na obu burtach nazwą. Latarniowce wyposażone są w latarnię morską, radiostację, radiolatarnię, urządzenia do nadawania sygnałów mgłowych oraz sprzęt do pomiarów meteorologicznych.

Pławy - Pływające znaki nawigacyjne, w mowie potocznej zwane bojami, utrzymywane są na wyznaczonych pozycjach przez specjalne kotwice. W nawigacji wykorzystuje się je jako znaki orientacyjne lub ostrzegawcze: nie powinny natomiast służyć do określania pozycji jachtu. Mogą bowiem pod wpływem wiatru albo prądu zdryfować ze swoich miejsc lub zostały niezbyt dokładnie ustawione na podanej pozycji. U dołu rysunku każdej pławy znajduje się małe kółeczko, oznaczające dokładną pozycję umieszczenia znaku.

Wiechy są to bardzo proste konstrukcyjnie znaki nawigacyjne. Wiecha jest to każda żerdź utrzymywana na określonej pozycji przez kotwicę i pływająca pionowo bez względu na to czy ma znak szczytowy czy też nie. Są one masowo stosowane, podobnie jak tyki, na wodach wewnętrznych, szczególnie zaś na akwenach, gdzie w porze zimowej powierzchnia morza pokryta jest stałym lub dryfującym lodem.

System IALA

Celem systemu jest oznakowanie: bocznych granic torów wodnych, naturalnych niebezpieczeństw i innych przeszkód, takich jak np. wraki, rejony lub obiekty ważne dla żeglugi oraz nowe niebezpieczeństwa.
Oznakowanie morskie w „Systemie IALA" jest połączeniem systemu kardynalnego i bocznego. Używa pięciu rodzajów znaków: znaki boczne, kardynalne, odosobnionego niebezpieczeństwa, bezpiecznej wody i specjalne. Znaki te posiadają w dzień następujące cechy: kolor, kształt i znak szczytowy, a w nocy barwę i rytm światła.

Na uwagę zasługuje fakt, że nie wszystkie pławy posiadają znaki szczytowe. Znak szczytowy pławy zawsze odwzorowany będzie na mapie morskiej w celu jej jednoznacznej identyfikacji, jednak nie zawsze będzie on widoczny na pławie. Nauczenie się na pamięć samych znaków szczytowych z pominięciem  kolorów poszczególnych pław jest powierzchowne i w praktyce nie wystarczające. Znak szczytowy istotny jest na mapie morskiej, kolor na pławie pomaga w jej rozpoznaniu w morzu za dnia, natomiast charakterystyka świecenia w nocy.

Z kolei kolorów pław nie odnajdziemy na mapie. Są one zarezerwowane dla odwzorowania głębokości, lądu, izobat i nawigacyjnych świateł, w tym sektorów ich świecenia.

ZNAKI BOCZNE wyznaczają stronę oraz kierunek głównego toru wodnego, przy czym kierunek toru wodnego oznaczany jest od strony morza i do portu. Znaki te mają kształt walcowaty, kolumnowy, drążkowy lub stożkowy.

ZNAKI KARDYNALNE stosowane są dla wskazania najgłębszej wody, przy czym najgłębsza woda występuje po stronie nazwy znaku. Znaki umieszczane są w kierunku na północ, południe, wschód lub zachód od niebezpieczeństwa. Mają kształt kolumnowy lub drążkowy. Malowane są w pasy koloru żółtego i czarnego, a znaki szczytowe tworzą dwa stożki koloru czarnego. Stożki w znaku szczytowym wskazują umiejscowienie czarnego pasa i pasów. Stosowane jest białe światło o rytmach świecenia: migający M o 60 lub 50 błyskach na minutę oraz szybko migający MV o 120 lub 100 błyskach na minutę.

SYSTEM IALA BHMW